O ano 2020 pintaba ben. Parecía que sería un bo ano para avanzar nas miñas buscas e pescudas persoais. 

 

 

Un dos meus plans era visitar o arquivo diocesano de Ourense, para dedicarlle un pouco de tempo á miña xenealoxía. Sabía que os libros da parroquia de Santa María de Castro Caldelas acababan de ser transferidos alí. Así que, por fin podía afondar na historia desa parte da miña familia materna, orixinaria da  “noble e real vila de Castro Caldelas”.

 

 

Daquela non podía imaxinar que o COVID-19 irrompiría na miña vida e que todas as visitas planeadas no meu maxín, quedarían limitadas a unha.

 

 

Coa chegada do COVID-19 tocaba preguntarse, se agotada a vía da investigación presencial, cabía a posibilidade de seguir avanzando na miña xenealoxía.

 

 

Afortunadamente, hai moitas formas de traballar coa nosa xenealoxía e o confinamento estaba aí para mostrarmo. Esta situación inesperada era unha invitación aberta a ir cara adentro.

 

 

A vida ofrecíame agora, tempo e silencio.  E tamén, estímulos que petaban con insistencia na porta do meu inconsciente, para invitarme a reconectar con experiencias pasadas. Lembrades os elementos bisagra, que mencionaba no meu post sobre Van Gogh? 

 

 

Estaban ademáis a linguaxe bélica, as limitacións na liberdade de movementos e o peche.  Tamén, a omnipresencia da morte nos noticiarios, nos aplausos e no ambiente.  E por último un marco temporal moi especial, que me trasladaba dun xeito claro, ós tres meses que durou a enfermidade e adeus do meu pai.       

 

 

Aínda que pasei o confinamento en solitario, a miña vida de entón era un pouco como os versos de Emily Dickinson que din: “Non podo estar soa, pois me visitan multitudes; incontables visitantes que irrompen no meu cuarto…”.

 

 

A diferencia dos visitantes da poetisa americana, si tiñan roupas, nome, tempo e país. Eran persoas da miña familia que me arrolaban a quendas, con cancións antigas que cantaban e contaban as súas historias de vida.   

 

 

Velaí vai unha pequena escolma dos meus logros xenealóxicos deste ano. Para o 2021, haberá máis.

 

 

 

1. Mala chispa te coma, Napoleón!

 

 

A miña única visita a Ourense para investigar nos libros da parroquia de Santa María de Castro Caldelas, tivo unhas consecuencias imprevisibles.  O primeiro que descubrín é que as persoas da miña familia, que cría que eran de Castro Caldelas “de toda a vida”, non o eran en realidade.  Unha das miñas tataravoas, por exemplo, viña de Gullade, unha parroquia pertenecente a Monforte de Lemos, ó outro lado do río Sil.

 

 

O segundo non foi fácil de dixerir. María, que así se chamaba a miña tataravoa non chegou a coñecer a ningún dos seus avós. Os dous foron degolados polos soldados de Napoleón en abril de 1809, xunto con dazasete homes e unha muller, das parroquias de Noceda e Gullade. Aquela primavera, as tropas francesas batíanse en retirada, deixando ó seu paso unha estela de devastación e morte.

 

 

 

2. A miña conexión familiar con Torbeo

 

 

Si a familia da miña tataravoa viña de Gullade, a do seu home ou máis ben da súa sogra viña de Torbeo , parroquia que pertence a Ribas do Sil . Isto si que foi unha sorpresa agradable!

 

 

Hai tempo que Torbeo está en na miña lista de lugares, cos que teño un especial vínculo afectivo. Todos os anos procuro visitalo unha ou dúas veces. E xa non sei cantas, teño andado a ruta da Cubela! Foi tamén en Torbeo donde viviu Filomena Arias Armesto, a famosa sabia, ata ser desterrada a Monforte.  

 

 

 

3. As lecturas favoritas do meu avó Aurentino

 

 

O meu avó  Aurentino morreu, cando eu viña de cumprir oito anos. De entre todos os libros que amou, houbo un especial: “Los topos. El testimonio de quienes pasaron su vida escondidos en la España de la posguerra”, escrito por Jesús Torbado e Manuel Legineche. Contan na familia que o meu avó buliu á librería próxima, así que saiu á luz. Quería ser o primeiro en mercalo!  

 

 

Ler un libro sobre persoas confinadas, en pleno confinamento era unha excelente opción. Dalgunha maneira axudoume a relativizar,  sobre as condicións do meu encerro.

 

 

Ademáis, era un dos libros favoritos do meu avó. Así que, mentras o lía, podía estaba ben pretiño del.           

   

 

 

4. O Bernardo, o eterno fuxitivo

 

 

Entre a multitude que visitaba o meu cuarto durante o confinamento, tamén estaba o Bernardo, un tío do meu avó Aurentino, que foi o protagonista de sonadas fugas carcelarias.

 

 

Cada vez que o encerro me comía por dentro, lembraba a súa historia. Era evidente, que malia non telo coñecido persoalmente, exercía un grande influxo sobre mín. Dalgunha manera, estaba como diría Bob Dylan, “Under his spell”. Así que o único que podía facer era borboriñar: “Heleniña, non te identifiques!”.  Xa chegaría o tempo de volver andar os camiños.  

 

 

 

5. O duelo pola morte do meu pai

 

 

Por último, estaba a omnipresencia da morte. A pandemia estaba a sorprendernos con milleiros de persoas dando a derradeira boqueada, en soidade. Había tamén duelos aprazados, xa que non se podían celebrar os rituais de despedida, de sempre.

 

 

Nada que ver co longo adeus do meu pai, hai xa catro anos. Afortunadamente, eu si puiden acompañalo, durante uhna parte do seu camiño de regreso a casa e cantarlle ben baixiño os versos de Lhassa de Sela, Sentín durante a pandemia unha fonda tristura, por todas esas persoas que estaban a morrer en soidade e un enorme agradecemento, por ter sido quen de estar con el!  No medio de tanta desolación, o que me saía agora era cantar un sentido “Gracias a la vida”.